ACbit – Chega! Ba Ita Learning from the Past, for A Better Future
Related Articles
Akontesimentu iha Kraras, iha Tahuben loron 8 Agusto 1983, militár sira oho ema barak. Militár Indonézia lori mana Beatriz nia katuas-oan ba oho iha fatin ida ne’ebé mak nia la hatene. Militár tula feto faluk ho nia sira oan sira, no mós soe sira iha Bibileo?? Lalerek Mutin ne’e, fatin ida ne’ebé mak uluk sai rai fuik no mós sei nakonu ho animal fuik. Iha Bibileo sira hala’o servisu obrigatoriu hanesan ba hulan ai ba halo uma, halo natar, fila rai, halo to’os. Militár sira haree iha fatin ne’ebé mak feto ronda barak, iha kalan sira estraga feto iha pos ida ne’e.
Iha momentu ne’ebá ha’u nia feto maluk barak mak Bapa estraga maibé ha’u la’e tanba ha’u espertu uitoan, ha’u la tauk sira, Iha loraik ha’u fila husi to’os, to’o iha uma, Bapa haruka kedas pasukan nain tolu hein ona ha’u iha uma. Sira dehan Bapa bolu ha’u, ha’u hatán ba sira hau seidauk hariis, entaun sira nain tolu fila. La kleur Bapa haruka mai bolu tan ha’u, nafatin ha’u dehan, ha’u seidauk hariis. Nune’e ba dala tolu, pasukan nain tolu ne’e mai ho tanis, hodi dehan “Sei o la baa, husik ami nain tolu fila mesak maka ami nain tolu mate ona.”
Nia hatais roupa ida ne’ebé mak aat liu atu ba hasoru Bapa. Militár ida ne’e hein ona iha liur, iha bandera merah-putih nia kraik. Nia komesa toka múzika, lori kilat ho halo nia dansa iha kantor nia oin. Iha kalan ne’e Bapa baa ninia uma, tebe ho baku nia to’o nia lakon konsiénsia. Depois mana Beatriz hakarak halai ba ai-laran, maibé ema seluk iha Kraras tauk, karik nia baa, militár atu oho ema hotu. Entaun nia foti desizaun atu hela de’it atu salva nia maluk sira. Depois nia tenke kaben obrigatoriu ho militár no hetan oan rua husi tempu naruk ida ne’e. Antes ne’e nia kous oan husi nia laen kaben maibe fila tiha.
Mane mak buka feto laos feto mak buka mane. Komunidade sempre fó sala hela de’it, haree ha’u ladiak, hanesan ita isin rua ne’e sira lao ba hatais faru bo’ot no hatama lima ba faru hodi halo tuir isin rua ne’e. Sira lao ne’e dulas ibun, soe lia no halo buat oin-oin maibé ha’u la interese ha’u lao nono’ok de’it.
Nia oan sira mós hetan diskriminasaun hanesan nia ho ninia moris sei terus nafatin. Bainhira CAVR buka testimónia, nia deside atu tuir audiénsia ho fahe nia istória ba mundu. Ninia korajen inspira feto maluk sira atu brani no konta kona-ba sira nia sofrimentu.
Sira ne’ebé mak sofrimentu hanesan ha’u ne’e, ha’u ba tuir audiénsia ne’e mak ha’u mai fali sira mós komesa hakarak koalia ne’e mak ohin loron ami lubuk ida ona ne’e, primeiru sira lakohi hotu, no hanesan buat ne’ebé mak sira hasoru ne’e sira moe atu koalia sai, to’o ikus hau koalia dehan husik ba imi moe laiha buat ida.
